История Исмаилли

Меню сайта

1.

Г.Исмаиллы школа №1 им.

И.Гасанова учитель по истории

Бадалова Тарана Джабраил

Развитие мышления учеников и применение инновоционных педагогических методов на уроках истории.

Эта статья посвящена умственной и учебной деятельности учащихся средней школы, достигнутой извилистыми дорогами знаний.

Обязанности учителя в традиционном обучении состаят в том, чтобы донести до учеников знания путем практического применения. Обязанности же учеников состаят в изучении и выполнении поставленных учителем задач. Все эти структуры соответствуют 1-3 уровню 5 уровневой познавательной таксономии Д.Брунера.

Но требования (технологическо) века технологий, в котором мы живем, более высоки, нежели знания и их применения на данный момент. У учащихся XXI века помимо работы с информационными и коммуникационными технологиями, должны быть и интелектуальные, и социальные навыки. И поэтому в соответствии с требованием времени в образовании проводятся реформы.

В Азербайджане реформы образования направлены не на развитии и изучении по памяти, а на развитие мышления. Это требует изменение методов работы, используемых учителями. В процессе обучения применяется активное обучение. Тем не менее, в связи с отсутствием интерактивности, учитель остается центром урока и ученики не могут достигнуть познавательных и социальных умений и навыков. Ученики могут быть строителями когнитивного-познавательного учебного процесса. Конструктивный и инновативный подход к обучению может мзменить содержимое структуры урока, а также и его оценивание. Наряду с этим меняется деятельность учителей и учеников. Учитель в этом процессе старается добиться цели при постановке перед учащимися логических вопросов и задач. Ученики же делятся своими знаниями и делятся полученным опытом путем обсуждения проведенной работы. Новые знания приобретаются в ходе обсуждения. С этой целью обсуждения проводятся за круглым столом, в интерактивной форме, в дебатах, проводятся брейнг ринги. В ходе такой работы ученики делятся своеми идеями, знаниями, уничтожают и заново создают новые идеи, преобретают новые знания.

Для развития мышления учеников перед ними ставятся определенные логические задачи, которые отличаются от традиционных задач и вопросов. В этих заданиях ставятся пределенные логические условия, которые заставляют учащихся думать и размышлять, чтобы найти решение. Конструктивный подход и интерактивное обучению всех учеников. Такая организация обучения является наиболее приемлимой для выявлеония активности и показа возможностей, знаний и умений учащихся.

Ключевые слова: компетенции ученика; реформы; активное обучение, конструктивный подход; логический вопрос.

2.

Konstruktiv düşüncə

Biz XXI əsr texnalogiya dövrində yaşayırıq. Bildiyimiz kimi bu dövrdə texnalogiya çox sürətlə inkişaf edir.Ona görədə bu günki müasir müəllimlər dərs prosesi zamanı müxtəlif problemlerlərlə rastlaşırlar. Bu problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün bizə əvvəlki bilgilərimiz kifayet etmir və hər dəfə bizə yeni nələrsə öyrenmək lazım gəlir. Düzdür bu gün müxtəlif metod və üsullar möcutdur ki, bizdə bunlardan istifadə edirik. Ancaq hər zaman bunlar özünü doğrultmur. Demək istəyirəm ki, verdiyimiz təhsil nəticəsi keyfiyət baxımından bizi tam qane etmir. Bu problem biz müəllimləri narahat edir. Bu gün zaman bizleri yenilikci və daim axtarışçı olmağı səsləyir. Məndə bir yenilik sevər müəllim kimi öz dərslərimi maraqlı və verdiyim təhsilin nəticəsinin keyfiyyətli olması üçün internet axtarışlarına başladım, araşdırmalar apardım. Axtarışlarım məni bizim dəyərli pedaqoqumuz Fatma xanım Bünyətovanın araşdırmalarına gətirib çıxartdı. Öyrendim ki, dünyada 50 top texnalogiya aktiv təlim metodlarından biri olan konstruktiv yanaşma fərqli və nəticə baxımılndan çox keyfiyətlidir. Bünyətovanın Türkiyeli həmkarı Arzu xanım Akdaşla birge Bakıda və Türkiyede apardıqları treninqlərdə və həmyerlimizin keçirtdiyi dərslərdə iştirak etdim. Özümdə çox keyfiyyetlər aşkar etdim və anladım ki, mənə konstruktiv düşüncəmi inkişaf etdirmək vacibdir. Bununla əlaqədar mən öz düşüncələrimi sizlərlə paylaşmaq istərdim.Məncə bu məsələdə biz müəllimlər idmançılara çox bənzəyirik. Ona görəki özümüzü, düşüncə tərzimizi tam dəyişmək istəyiriksə,verdiyimiz təhsildə nəticə baxmından zəfər qazanmaq istəyiriksə dayanmadan məşq etməliyik.

Biz müəllimlər tətqiqat funksiyalarını həyata keçirmək üçün bir çox pisixi əməliyyatlar göstəririk: planlaşdırma, dizayn təşkilatı, motivasiya və nəzarət mexanizimləri. Konstruktiv düşüncə bunlardan əlavə insan şürunun mahiyyəti, təbii əlaqələri, növü, təbiət və cəmiyyət hadisələri arasında münasibətlərdə öz əksini tapır. Təlimin əsasını başqa əqli fəaliyyətin müxtəlif düşüncə modeli - bu da konstruktiv düşüncədir. Pedaqoji problemlər fəaliyyətin iki yolla:-məntiqi və analitik yolla həll olunur . Birinci halda neçə müxtəlif nəticə ala bilirik ki, bunlardan yalnız düzgün nəticə üstün ola bilir.Analitik düşüncə hamımızın bildiyi – analiz, sintez, ümumiləşdirmə, müqayisə və b.

Müəllimin konstruktiv davranış meyarları aşağıdakılardır:

Birinci- öyredenler örəncilərinin tələblərinə, işlərinə həsas, hörmətlə yanaşmalıdırlar və dəstəkləməlidirlər.Onları narahat edən məsələləri nəzərə almalıdırlar.

Ikinci –müəllimin davranışı, onların fəal düşünmələrinə, özünü qiymətləndirmə, nəyi öyrənmələrinə təşviq etməlidir.

Üçünci – davaranış hər bir tələbənin fərdi tələbi ilə əlaqədər fərdi, unikal, kişiselleşdirilmiş olmalıdır. Eyni davranış bütün tələbələr üçün məqbul ola bilməz.

Dördüncü – müəllimin davranışı əsl orjinal, vicdanlı, dürüst, səmimi olmalıdır.

Qeyd edək ki, konstruktivist müəllimin şəxsi inkişaf prinsipi əsasında təlim proqramına üç modul daxildir(N.P Şatalova görə)

Konstruktiv şəxsiyyətin inkişafı

Təhsildə konstruktizimin sosial təməlini

Self-bilik (özünüdərketmə) və qarşılıqlı konstruktiv prosesində psixoloji və şəxsi formalaşması.

Məktəblərdə konstruktiv müəllimlər üçün fəlsəfə, pedaqoqika, psixologiya sahələrini aparıcı olan holdinq müddəaları və ideyaları əsasında nəzəri təlim, professional dizayn bacarıqları, praktikada lazım olan bacarıqlar və müxtəlif fikirlər olan konstruktiv nəzəriyyəsi olmalıdır.

3.Династии Сельджукидов

Предки сельджуков:

Тукак (Токак, Тугак) = Тимур – яйлык = байгу = ягбу (йабгу)

Сельджук – его сын; умер в возрасте 107 лет.

Исраил = байгу Арслан – его старший сын, Микаил – его средний сын и Муса – его младший сын.

Чагры- бек, Тогрул –бек – сыновья Микаила. Чагры – бек умер в 1060 году. Ибрахим ибн Инал – сын дяди Тогрула по отцу и брат Тогрула по матери.

Империя Сельджукидов просуществовала немногим более двух веков, с 1071-го по 1300 год н.э,- ее влияние на современную политику по – прежнему вполне очевидно, ведь есть основания считать, что именно репутация сельджуков – непобедимых воинов, основанная на ряде великих побед, которые они одержали над византийцами, западноевропейскими крестоносцами и армиями хорезмийских шахов, натолкнула монголов на мысль напасть на Киевскую Русь. Но это еще не все. Если, как считал Геродот, история действительно представляет собой сочетание случайности и личности, сельджуки, вероятно, несут ответственность за еще одно очень важное для Европы событие. Принято считать, что племя турок – османов получило свое первые земли в Малой Азии благодаря милости одного из последних султанов – сельджуков Рума. Позже именно с этого небольшого плацдарма в Анатолии турки – османы начали поход на запад, который закончился покорением значительной части Европы и образованием игравшей очень важную роль в мировых событиях империи со столицей в Константинополе (нынешней Истанбул).

Манцикертское сражение

Утром рокового для греков дня 19 августа 1071 года Алп Арслан, инсценировав отступление, решил заманит в долину поблизости от Манцикерта основную часть огромного войска византийцев. В течение ночи наемники – печенеги, огузы и куманы ( это все тюркские народы, а некоторые из них к тому же состоявшие в родстве с сельджуками) – бежали из войска Романа. Несмотря на большую потерю личного состава, утром он не смог избежать боя. Численность его армии по-прежнему превышалаи численность войска Алп Арслана, составлявшую не более 150 тысяч, и даже сейчас дело могло бы принять благоприятный для греков оборот, если бы не подразделения франков, входившие в состав армии Романа, которые

отказались принимать участие в сражении в самый неподходящий для византийцев момент. Когда бой был в разгаре, они наблюдали за ним издали.

Византийцы оказались слабее сельджуков и под яростным натиском последних в панике бежали. В неразберихе рассыпавшаяся на мелкие группки армия забыла об обязанности охранять своего императора. Покинутый даже собственными телохранителями, Роман был пленен воинами Арп Арслана.

Греки потерпели сокрушительное поражение, последствия которого стали для них роковыми. Оба военачальника с самого начала понимали важность происходящих событий, и, несмотря на то, что через некоторое время император, заплатив выкуп в полмиллиона динаров, получил свободу, с той поры византийцы, упоминая об этом сражении, никогда не называли его иначе как « тот ужасный день». На условия мира Роман согласился тогда, когда еще находился в плену; они были очень жесткими: в дополнение к огромному выкупу за то, чтобы обрести свободу, он был вынужден согласиться на 50 – летнее перемирие и на освобождение всех содержавшихся у византийцев узников – мусульман. Но унизительнее всего было то, что при первой необходимости он был должен предоставлять армии Сельджукидов определенную часть своих воинов.

Пока, пребывая в Армении, Роман соглашался на такие условия, в Константинополе Михаил провозгласил себя императором. Новый монарх был совершенно не подходившим на эту роль человеком. По возвращении Романа между сторонниками обоих императоров разгорелась гражданская война. В конце концов, сами монархи пошли на секретные переговоры, и, получив гарантии личной безопасности, Роман добровольно отказался от власти. Однако обещанный иммунитет, хотя и гарантированный самыми высокими сановниками государства, никто не собирался предоставлять. По приказу Михаила его ослепили и заточили в монастыре на одном из Принцевых островов, где пребывавший в глубоком отчаянии император через год скончался от ран.

Роман не преувеличивал степень опасности, грозившей Византии с востока, ибо Алп Арслан тоже понял, что победа в Манцекертском сражении открыла сельджукам дорогу на запад. И действительно, он был настолько уверен в конечном результате, что принял решение придерживаться условия

договора и любые военные операции на этом направлении отложить на будущее. Вместо запада Алп Арслан обратил свой взор на Туркестан. Предлогом для похода 1072 года в Среднюю Азию, который он возглавил, было устрашение хорезимского шаха, усиление могущества которого не могло не беспокоить сельджуков. Будущее подтвердило справедливость этих

опасений, ведь после смерти сына Алп Арслана Малик – шаха хорезмские правители значительно потеснили Великих Сельджуков, а позднее, после ого как с последовавшей в 1157 году смертью султана Санджара династия

прекратила существование, они создали империю, куда помимо их собственных среднеазиатских владений вошло большинство северных районов Персии.

Оказалось, что в жизни Алп Арслана это была последняя военная кампания. Смерть его была весьма необычной: она настигла его, когда он судил группу пленных, среди которых был и хорезмский военачальник по имени Юсуф. Последнего подвели к султану связанным, и, когда Алп Арслан вынес ему смертный приговор, несчастный стал осыпать победителя оскорблениями. Задетый ядовитыми насмешками за живое, Алп Арслан велел страже ослабить пути Юсуфа и отойти в сторону. Затем султан поднял лук и выпустил в пленника стрелу. Однако в этот момент судьба сыграла с самым метким стрелком того времени злую шутку: его стрела не попала в цель, а в последовавшее за этим мгновение всеобщего оцепенения Юсуф бросился к Алп Арслану и ударом кинжала убил его.

Со смертью Алп Арслана история Великих Сельджуков Персии – они были известны под этим названием, отличавшим данную династию от династий сельджуков, правивших в других государствах, - перестала иметь непосредственное отношение к сельджукам Рума. И это несмотря на то, что двое наследников Алп Арслана – Малик шах и Баркиярук – на правах старших в роду один два раза напомнили о влиятельности своей семьи. Тем не менее, никакой сколько-нибудь важной роли в истории они не сыграли. Наступало время, когда на ход событий в Малой Азии все более заметное влияние начали оказывать сельджуки Рума, а Великие Сельджуки Персии постепенно стали сходить со сцены и вскоре окончательно ее покинули.

Бадалова Тарана Джабраил

Город Исмаилли школа №1 им. Исраила Гасанова

4.

Ailə,məişət və cəmiyyət problemləri.

　Bu gün ən oktual mövzulardan biri də mənim fikimcə ailə və məişət problemidir.Mən bu mövzunu elə belə götürməmişəm,çünkü gündəlik həyatımızda ən çox bu problemlə qarşılaşırıq.Bu gün ailə dağılmasına,ailə faciələrinə daha tez-tez rast gəlinir və sual ortaya çıxır ki, bu faciələri yaradan səbəblər nədən ibarətdir? Bunu yaradan səbəblər çoxdur;ailədə hüquqların qorunub saxlanılması, qadın - kişi münasibətləri,ailənin sevgi üzərində qurulması,sosial və maddi vəziyətə görə digər ölkələrə ailə başçısının üz tutması və.s bütün bunlar ailənin dağılmasına gətirib çıxardır. Ailənin cəmiyyətdə rolu böyükdür.

Ailə nədir? Ailə özü kiçik cəmiyyətdir. Ailəni bir-birinə bağlayan bağlar var.Bu bağlar ümumi məişət,ümumi məsuliyyət hissi və nigahda qan qohumluğu.Ailədə onların hər bir üzvünün öz rolu və azadlığı olmalıdır. Ailənin nəvacibi təlabatını ödəməlidir(əlbətdə bunu ailənin xərcini ailəyə gələn gəlir ilə planlaşdırılmalıdır)həmdə unutmaq lazım deyil ki ailə birinci məktəbdir.Sağlam ailə quraq ki,cəmiyyətə lazım olan sağlam insanları yetişdirə bilək. Bəs sağlam ailə necə olmalıdır?Sağlam ailədə ailə üzüvlərinin rolu nədən ibarətdir?Burada atanın öz yeri yəni ata ailənin başçısı və dirəyidir.Ata ailənin çörək ağacıdır,əxlaq dirəyidir,ailənin qoruyucusudur.Ananın rolu daha çoxdur.Ana ocağın qoruyucusu,nəslin davamçısı,uşaqların tərbiyəçisi,evin xanımıdır.Ananın zəhməti heç bir sözlə müqayisə edib qurtarmaq olmaz.Burada sevimli peyğənbərimizin kəlamı yada düşür "Cənnət anaların ayağı altındadır”. Ata və ana öz uşaqlarının birinci tərbiyəçiləridir.Uşaqlar ilk öncə öz valideyinlərinə oxşamağa çalışırlar.”Uşaq ailənin güzgüsüdür”Uşaqlar öz valideyinlərinin davranışlarını müşahidə edir həmçinin ətraf mühiti qiymətləndirməyi və öyrənməyi onlardan öyrənirlər.Vaildeyinlər nəinki tərbiyə edir həmdə emosional məsuliyət daşıyır.Ailədə hər bir ailə üzvü burda bütün problemlərini,kədərlərini ailədə unutmalı və bir-birinə sevgilərini və hörmətlərini nümayiş etirməlidirlər və bundan sevinc hiss etməli və zövq almalıdırlar.Ailə üzvüvləri ailədə öz problemlərini bir-birləri ilə bölüşməyi bacarmalıdırlar.Sağlam demokratik ailədə uşaqların hüquqlarını qorumaq və onların borclarını başa salmaq lazımdır.Burada çinli müdrükün sözləri yada düşür "Uşaqlarınızla elə münasibət bəsləyin ki,elə bil əlinizdə quş saxlayırsınız çox bərk sıxsanız ölə bilər və çox azad buraxsanız uçub gedər”. F.Sidni deyir: "Nigah hərbi strategiya kimidir bir dəfə buraxılan səhvi bir daha düzəltmək mümkün olmur”.

Azərbaycanda qadın və kişilərin hüquqlarının eyni olmağına baxmayaraq bəzi ailələrdə bu kobud şəkildə pozulur.Ailədə oğlan uşaqlarına üstünlük verilir.Beləliklə də həmin oğlan uşağı da böyüdükdə öz ailəsində adətin davamçısına çevrilir.Belə ailədə qadınların hüquqları pozulur və onlar əzilir. Əksər ailə faciələri boşanma halların da belə ailələrdə baş verir. Boşanma hallarına yol verən digər səbəbdə ailənin sosial vəziyyətinin aşağı səviyədə olmasıdır.Məsələn (bir neçə ailənin bir evdə yaşaması) bu cür vəziyyət əvəlcə narazçılıqa,söz-söhbətə sonra münaqişəyə gətirib çıxarır.

Həyatda məncə üç şeyi insan özü seçməlidir:birinci dostunu,ikinci sənətini və üçüncü həyat yoldaşını.Belə bir söz var deyir : "yanının yoldaşına bax özünə qiymət ver”. Elə dost seç ki,sənə şərəf gətirsin.İnsan öz sevdiyi sənəti seçməlidir ki,o sahədə özünü təstiqləyə bilsin və nəhayət ən əsası öz ürəyinə yatan sevdiyin insanla ailə həyatı qurmalısan.Ailənin dağılma səbəbinin biri də başqasının məsləhəti ilə ailə qurulmasıdır.Bəzən valideyinlərin öz uşaqlarını həddən artıq qorumaq istəyi müəyyən mənfi faktırlara gətirib çıxarır. Bu bizim uşaqlarımızı çox sevdiyimizdən irəli gəlir. Beləliklə onları azadlıqdan məhrum etməklə daha da köməksiz edirik.Bu cür insanlar özləri heç bir qərar verə bilmir.İradəsiz və qorxaq olurlar.(Bu bizə lazımdırmı?).Belə kişiləri qadınlar xoşlamır və bu cür qadınlar kişilərçün maraqsız olurlar.(nəticəsi yenə boşanma)

Biz insanlar fiziki sağlamlığımıza fikir verməliyik bu da sağlam ailənin mövcudluğun da vacidir.Çünkü məlumdur ki boşanma səbəbindən biri də sonsuzluqdur.Bütün bunlardan əlavə insan öz orqanizminin təlabatına görə qidalandığı kimi (bir şeyi də bildirim ki,qidaya da fikir vermək lazımdır çünki bu da çox əhəmiyətlidir) daim ruhunu da qidalandırmalıdır yəni öz şəxsi keyffiyətlərini inkişaf etdirməlidir.Ən azından özü-özünü tanımalıdırki,digərlərini və ətraf mühüti qiymətləndirə bilsin.Ancaq insanlar hamısı eyni ola bilməz.Biri güclü, iradəli digəri isə zəif iradəsiz olur və buna görə də bu gün bizim cəmiyətdə bir çatışmamazlıq da bundan ibarətdir ki o cür insanlar üz tutur falçılara(əlbbətdə falçıların kimlər olduğu məlumdur) nə qədər pul xərcləyirlər ki,eşitmək istədiklərini eşitsinlər.Hər bir insan özünə diqqət tələb edir və hardasa təsəlli axtarır əl-əxsus əgər həyatında hər hansı çətinliklərlə üzləşirlərsə təsəlliyə möhtac olurlar.

Sağlam cəmiyyətin qurulması üçün hər birimiz çalışmalıyıq.Öz adət ənənələrimizi,milli keyfiyətlərimizi unutmamaq şərti ilə.Unutmayaq ki,bizim övladlarımıza verə biləcəyimiz ən qiymətli miras - gözəl əxlaq, möhkəm bir xarakter və şəxsiyyətdir. Bunun da yolu keyfiyyətli bir təhsildən keçir.

Bədəlova Təranə Cəbrayıl

İsmayıllı rayonu İ.Həsənov adına 1 saylı tam orta məktəbinin rus bölməsinin tarix müəllimi.